nooit was de Bijbel zó toegankelijk (2)

Als eerst genoemde reden waarom de Bijbel tegenwoordig zó toegankelijk is, wees ik op de scheiding van kerk en staat.  Sinds pakweg de 18e eeuw is in de westerse wereld de tolerantie naar minderheidsgroepen enorm toegenomen. Met als gevolg dat mensen en groepen die buiten het kerkelijk instituut om waarheid van de Schrift wilden onderzoeken en uitdragen, daarvoor politiek alle ruimte kregen.

boekdrukkunst

In deze vervolgblog wil ik wijzen op een tweede, technologische reden waarom de Bijbel vandaag als nooit tevoren zó toegankelijk is. Om die ontwikkeling recht te doen zouden we terug moeten gaan naar (ongeveer) 1450 AD, toen de boekdrukkunst werd uitgevonden door Johannes Gutenberg in Mainz. Hij was de man die als eerste in staat bleek om mechanisch geschriften te vermenigvuldigen door middel van een drukpers. Tot die tijd werden boeken vermenigvuldigd door ze over te schrijven, wat uiteraard zeer tijdrovend en dus ook kostbaar was. Toegang tot het zelf lezen en bestuderen van de Bijbel was slechts weggelegd voor een enkeling. Gutenberg bracht een mediarevolutie teweeg en het eerste wat hij uitgaf was de beroemde Gutenbergbijbel. Het laat zich raden hoezeer deze ontwikkeling ook een krachtige motor werd voor de Reformatie (in 1517 AD), met haar nadruk op ‘sola scriptura’, ‘alleen de Schrift’. Maar ook andere (studie)boeken werden op deze wijze zoveel toegankelijker en universiteiten kregen elk hun eigen bibliotheek. ‘De kerk’ verloor daarmee gaandeweg haar monopolie op informatietoegang.  Zonder de boekdrukkunst zouden historische ontwikkelingen als de Reformatie, de wetenschappelijke revolutie in de 17e eeuw en ‘de Verlichting’ niet, of in elk geval totaal anders zijn verlopen. Zodat ook de eerder genoemde scheiding van kerk en staat als vrucht van ‘de Verlichting’, niet los staat van de boekdrukkunst.

computers en internet

De beschikbaarheid van boeken in het algemeen en van de Bijbel in het bijzonder (wie heeft tegenwoordig niet één of meerdere Bijbels in huis?), heeft een enorme impuls gegeven aan bijbelonderzoek.  Want voortaan zou dit onderzoek niet slechts gereserveerd zijn voor een bevoorrechte enkeling, maar in principe voor iedereen. Maar bij deze ontwikkeling is het niet gebleven. Want sinds de opkomst van de personal computer (pc’s) en even later van internet is de beschikbaarheid van informatie nog weer vele malen eenvoudiger geworden. Dure encyclopedieën en naslagwerken werden grotendeels overbodig omdat iedereen altijd alle benodigde informatie thuis op de computer kan oproepen. Sterker nog: met de komst van draadloos internet en smartphones hebben we die informatie zelfs beschikbaar op iedere willekeurige plek!

zoeken & vinden vereenvoudigd

Trouwens, niet alleen de informatie als geheel is direct beschikbaar maar het vinden van specifieke informatie is indrukwekkend eenvoudiger geworden. Om me even te beperken tot bijbelonderzoek: voor wie wil weten wat in een specifieke passage in het origineel staat geschreven, staan tal van bijbelprogramma’s ter beschikking. Ook interlineairs, online en zelfs gratis. Men kan zien welke Hebreeuwse of Griekse woorden zijn gebruikt, terwijl met een paar muisklikken woordenboeken en lexicons inzicht geven in de betekenis en de oorsprong ervan. Concordanties kunnen direct laten zien hoe woorden gebruikt worden en hoe verschillende vertalingen hiermee omgaan. Zeker, al dergelijke informatie kon vijftig jaar geleden met behulp van naslagwerken ook worden gevonden, maar vergde zoveel meer tijd. Een zoektocht die toen een uur in beslag nam, is nu gereduceerd tot pakweg vijf minuten of minder. Kortom, een enorme tijdsbesparing! Natuurlijk is informatie van een andere orde dan wijsheid en inzicht. Computers of internet vermogen een mens nu eenmaal geen “verlichte ogen van het hart” te geven. Toch laat dat onverlet dat de waarheid van het Woord nog nooit eerder zo dichtbij kwam (vergl. Deut.30:12-14).

het bereik van de boodschap

Dit “nabij u is het Woord” geldt ook voor het uitdragen van het Woord. Vaak moet ik eraan denken dat het verkondigen van de boodschap zoals ik dat op deze website mag doen, technisch niet te vergelijken is met honderd jaar geleden. Of vijftig jaar jaar geleden en zelfs vijfentwintig jaar geleden! Ik zou in die tijd bijvoorbeeld een tijdschrift hebben kunnen runnen of eventueel boekjes hebben kunnen uitgeven. Maar dat zou niet alleen veel meer tijd hebben gevergd, het zou ook veel kostbaarder zijn. En het zou zelfs bij benadering niet het bereik hebben die de GB-site nu heeft. Alle artikelen, presentaties, toespraken zijn met audio en video direct, overal, wereldwijd, gratis beschikbaar! Dit zijn ongekende mogelijkheden die zich nog nooit in de geschiedenis hebben voorgedaan.

wat blijft: het Woord!

In de tweede Timotheüs-brief vertrouwt Paulus zijn geestelijk testament toe aan zijn medewerker Timotheüs. Hij waarschuwt voor de ontwikkelingen in de christenheid en voorzegt in detail hoe de “laatste dagen” gevaarlijke tijden zouden worden (2Tim.3). De christenheid als geheel zou de gezonde leer niet meer verdragen (2Tim.4). Het beschrijft messcherp de actuele situatie. Maar één ding zou fier overeind blijven: de heilige Schriften. Verval alom, jazeker. Zoals voorzegd. En met een “schijn van godsvrucht” neemt men massaal afstand van de waarheid. En toch… de Schriften gloriëren als nooit eerder. Het Licht ervan schijnt, altijd en overal. En wie zoekt, die vindt! In zekere zin is dat nooit anders geweest, maar niemand kan betwisten dat objectief, vanuit historisch perspectief de Schriften ooit zó toegankelijk waren als in onze dagen!

Delen: