evangeliseren – actief of passief?

Korte tijd terug betoogde ik dat de speciale vorm van het werkwoord voor ‘evangeliseren’ in het Grieks (euaggelizo) meer betekent dan alleen: het goede bericht brengen. De uitgang ‘iseren’ duidt erop dat de ander tot een evangelist wordt gemaakt. Zoals kristaliseren betekent ’tot kristal maken’ en nationaliseren ‘nationaal maken’ betekent. De uitgang ‘iseren’ zegt wat het doet met het object.

Ik bracht dat taalkundige verschijnsel in verband met wat karakteristiek is aan het horen en geloven van een goed bericht. Wie een goed bericht gelooft zal als vanzelf het ook doorvertellen. Niet het doorvertellen van een goed bericht, maar juist het niet doorvertellen daarvan kost moeite (vergl. Mar.7:36).

In deze blog wil ik op nog een ander taalkundig fenomeen wijzen dat het bovengenoemde bevestigt. Maar om dat te kunnen begrijpen eerst even het volgende. De taal waarin het Nieuwe Testament geschreven is (koinè-Grieks) kent in tegenstelling tot de meeste moderne talen naast de bedrijvende en de lijdende vorm ook nog een vorm daar tussenin. De bedrijvende (of actieve) vorm is b.v. de man schildert het huis. De lijdende (of passieve) vorm is: het huis wordt door de man geschilderd. Het Grieks van het Nieuwe Testament kent echter nog een vorm daar tussenin, die heel dikwijls (meer dan 5300 keer!) voorkomt: de mediale vorm. Zoals het woord al aangeeft: mediaal houdt het midden tussen actief en passief. Het heeft beide elementen in zich. In de meeste moderne talen kennen we alleen nog de zogenaamde ‘reflexieve’ vorm, b.v. zich wassen, zich vergissen of zich verbergen. Dat zijn ook werkwoordsvormen die zowel activiteit als passiviteit uitdrukken. B.v. ik was mijn handen: dan ben ik actief (ik was) maar tegelijkertijd ook passief (mijn handen worden gewassen). In de Concordant Version en de Interlineaire uitgaven van Scripture4all wordt deze vorm (‘middle voice’) met een symbooltje achter het werkwoord aangegeven.

En nu kom ik weer terug op het werkwoord ‘evangeliseren’ dat 54 keer voorkomt in het NT. Slechts 2 keer wordt het gebruikt in de bedrijvende vorm (b.v. Openb.10:7) en 4 keer in de lijdende vorm (b.v. 1Petr.1:25). De resterende 48 keren wordt het gebruikt in de mediale vorm. Dat wil dus zeggen: in veruit de meerderheid van de voorkomens. Anders dan in onze talen is evangeliseren in de taal van het NT dus geen pure activiteit. Het is niet slechts iets wat men doet (actief) maar óók wat men ondergaat (passief). Wat zit daar achter?

Ik weet geen mooier antwoord op deze vraag dan wat Paulus schreef in 1Korinthe 15:10

Maar door de genade Gods ben ik, wat ik ben, en zijn genade aan mij is niet vergeefs geweest, maar ik heb meer gearbeid dan zij allen; doch niet ik, maar de genade Gods, die met mij is.

Hier zien we twee zaken. Evangeliseren is een activiteit. Paulus arbeidde meer dan wie ook van de apostelen. Maar terwijl Paulus dit opschreef, tekende hij daarbij aan dat het helemaal niet zijn activiteit was maar de genade Gods die met hem was. Paulus was actief, jazeker, maar in zijn beleving ook passief. Want hij onderging de genade Gods en daardoor kon hij ook niet anders dan het goede bericht doorgeven. Hij was slechts een instrument. Hij speelde omdat Hij werd bespeeld. Paulus was de trompet maar God de Trompettist die hem ter hand had genomen en in hem blies (>inspireerde) zodat een ieder het blijde geluid daarvan vernam.

Reageer op Facebook

Delen: