Saulus & Paulus, hoezo?

N.a.v. mijn dagstukje van 3 jan., ontving ik een kritische reactie via Facebook.  Het zou uit de lucht gegrepen zijn. In zes punten motiveert mijn opponent (KB) zijn aanklacht. Het lijkt me de moeite waard ze eens stuk voor stuk na te gaan.

a) Een dubbele naam was gebruikelijk, zeker voor Joden in de Romeinse wereld.
b) Als Romeins staatsburger heeft Sha’ul al bij zijn geboorte een Romeinse naam meegekregen.

Dat Paulus de Romeinse naam van Saulus is geweest, is inderdaad heel goed mogelijk en wellicht zeer waarschijnlijk. Maar dat onderstreept juist dat de apostel sinds Handelingen 13 als apostel van de natiën optreedt. Bij die rol past zijn Romeinse naam.

c) Sha’uls naam is, in tegenstelling tot alle andere naamswijzigingen, nergens door God of Christus ingesteld (zoals bij Abram, Sarai, Simeon (Petrus) of Jakob (Israel) )

Saulus krijgt in Hand.13:9 van Lucas een andere naam. Vóór deze gelegenheid noemde Lucas hem consequent Saulus en ná die gelegenheid even consequent Paulus. Is dat willekeurig? Werd Lucas niet van Godswege geïnspireerd? Zou deze wijziging niets te maken hebben met het bezoek aan stadhouder Sergius Paulus (13:7)? Nota bene de eerste keer dat de naam Paulus überhaupt in de Schrift wordt genoemd! En twee verzen later vermeldt Lucas dat Saulus ook Paulus heet om hem voortaan uitsluitend nog zo te noemen.

d) Er is een heel logische reden om Paulus te gebruiken en niet de vergriekste vorm van Sha’ul: Saulos. Het griekse woord saulos betekent namelijk “verwijfd” of “aanstellerig”.

Zou de naam Saulus door Lucas zijn vermeden vanwege deze Griekse associatie, waarom noemt hij hem dan toch zo’n twintig keer Saulus in zijn Griekse verslag aan Theofilus? Waarom heeft Lucas hem dan niet vanaf het begin Paulus genoemd? Kortom, dit argument doet m.i. niet ter zake.

e) De etymologische afleiding van het griekse werkwoord pauo(mai) is ongefundeerd: de “L” (in PauLos) komt niet zomaar uit de lucht vallen. Als deze afleiding zou kloppen, dan had hij PauZos (met een dzeta) geheten.

Saulus doet de Joodse Elymas ophouden. Hij gebruikt daarvoor het Griekse werkwoord ‘pauo’ (13:10), dat stoppen of ophouden betekent. Ons woord ‘pauze’ hangt daar mee samen. Saulus treedt op als  ‘stopper’ of ‘ophouder’. In het Grieks heet dat dan ‘paulos‘. Zoals we in het Grieks vaker deze uitgang tegenkomen zonder dat de L (=lambda) een rol speelt in het werkwoord. Zo is ‘doulos‘ (=slaaf) afgeleid van ‘deo’ (=binden). En ‘hamartolos‘ (=zondaar) van ‘hamartano’ (zondigen). Of ’tuphlos‘ (=blinde) van ’thuphoo’. Enz. Verschilt de naam ‘paulos‘ (ophouder, stopper) als afleiding van ‘pauo’ (ophouden, stoppen) daar wezenlijk van?

f) De bewering dat er een “pauze” in Gods heilshandelen op zou treden is een theologische uitspraak. Ik zie nergens in de Schrift een onderbreking of verandering in de boodschap of bediening van Paulus. Die uitspraak is dus theologie, om precies te zijn dispensationalistische theologie (bedieningenleer). Er is geen aanleiding of noodzaak Gods heilshandelen op te delen in bedieningen. Genade was zo ongeveer het eerste dat de mens bewezen werd in Eden en zeker niet iets nieuws in het NT.

Is een ‘dispensationalistische theologie’ nodig om duidelijk te maken dat de huidige terzijdestelling van Israël een tijdelijke aangelegenheid is? Is dat niet de samenvatting van Paulus’ onderwijs in Romeinen 9-11? Door Israëls struikeling is de boodschap van redding naar de natiën gegaan (11:11,15). Israël is nu verblind (11:8) en verhard (11:7). Maar dat heeft een “totdat” (11:25).

Het is deze onderbreking (tijdelijke stopzetting) in de heilsgeschiedenis die we geïllustreerd zien in de confrontatie met Elymas. De Jood Elymas wordt door Paulus ‘gestopt’ en voor een tijd verblind. Zodat ondertussen het woord van redding naar de natiën (Sergius Paulus) gaat. Ziedaar de bediening van de apostel Paulus!

Kortom: ik zie geen enkele reden om van een naamsverandering te spreken:

De naamsverandering in Lucas’ verslag is gewoon een vaststelling. Vóór de confrontatie met Elymas heet de apostel consistent Saulus en ná die tijd even consistent Paulus. Alleen wanneer Lucas na Hand.13 nog teruggrijpt op gebeurtenissen vóór die confrontatie (22:7,13, 26:14), alleen dán spreekt hij weer van Saulus of Saul. Kortom, de naamsverandering door Lucas sinds Hand.13:9 is evident en niet weg te redeneren.

Sha’ul ging simpelweg een in de Grieks/Romeinse wereld bruikbaarder onderdeel van zijn naam gebruiken…

In dat geval zou Lucas de naam Paulus reserveren voor een Grieks-Romeinse context. Maar dat is niet zo, want bij terugkeer in Jeruzalem (Hand.15 en 21-23) blijft Paulus gewoon Paulus heten. Lucas wijzigt zijn naam dan niet in Saulus. Zelfs wanneer de apostel zijn volksgenoten in Jeruzalem in de Hebreeuwse taal toespreekt, blijft Lucas hem toch Paulus noemen (Hand.21:40). De apostel van de natiën blijft zijn Grieks-Romeinse naam dragen.

Kortom: Handelingen 13:9 wordt door Lucas neergezet als mijlpaal. De ‘stopzetting’ van Elymas en diens tijdelijke verblinding opdat de heidense stadhouder Sergius Paulus het woord Gods zou vernemen, markeert de introductie van de naam Paulus.

Delen: