Jonathans heldendaad

Eerste deel van een samenvatting van een studie over Jonathans heldendaad (1Samuel 14:1-30).

De situatie voor de Israëlieten zag er in de dagen van koning Saul hopeloos uit. De Filistijnen waren diep het land binnengetrokken (13:16), meerdere groepen Filistijnse plunderaars terroriseerden het volk (13:17). Bovendien was Israël grotendeels ontwapend doordat bewerking van metaal door de Filistijnen onmogelijk was gemaakt (13:19).

In 1Samuël 14 wordt beschreven hoe Jonathan, buiten koning Saul de strijd aangaat tegen de Filistijnen. Van koning Sauls regering stond bij aanvang al vast dat het moest verdwijnen (13:13). De hoop was gevestigd op de volgende generatie en Jonathan is daarvan de belichaming. Bekend is Jonathan vooral vanwege zijn innige connectie met David, die model staat voor de blijvende dynastie: het huis van David. In Jonathan werpt David zijn schaduw vooruit.

Het optreden van Jonathan in 1Samuël 14 vertoont veel overeenkomsten met dat van David, een paar hoofdstukken later (hfst.17). Beiden gingen onafhankelijk van mensen op de overmachtige vijand aan in het besef dat God net zo goed kan verlossen door weinigen als door velen (14:6).

De operatie van Jonathan ging geheel buiten koning Saul en het volk om. Zij wisten van niets. Saul zat weliswaar onder een granaatappelboom maar was zich kennelijk ook niet bewust van de betekenis daarvan. De granaatappel(boom) verwijst qua naam (Rimmon) naar een hoge plaats maar ook naar de hogepriester die in het heiligdom deze vrucht droeg (Ex.28:33). Dit spreekt van de tegenwoordige tijd waarin de Christus verhoogd is, in het hemels heiligdom. Maar verborgen. Het volk van Israël dat leeft onder de heerschappij van het oude verbond (Saul!) heeft daar geen weet van.

De breedsprakige wijze waarop de achterkleinzoon van Eli wordt neergezet, onderstreept vooral de trieste situatie. Achia de priester was een oomzegger van Ikabod, dat betekent: de heerlijkheid is weg (14:3 vergl. 4:21). Samen met Saul is dat geen veelbelovende combinatie.

De wachtpost van de Filistijnen in Michmas (pakweg vijftien kilometer ten noorden van het huidige Jeruzalem) bevond zich tussen twee rotspunten, één in het zuiden, de andere in het noorden (14:4,5). Die in het zuiden heette Senne, dat ‘dorens’ betekent en de rotspunt in het noorden heette Boses dat ‘schijnend’ betekent. De route die Jonathan moest afleggen, lag tussen deze beide punten in. Het is typerend voor de positie van Christus in de tegenwoordige tijd. Gelegen tussen zijn eerste komst in vernedering (dorens) en zijn toekomstige verschijning in heerlijkheid. Vernedering en heerlijkheid in resp. het zuiden en het noorden. Vergl. aan de sterrenhemel de sterrenbeelden Zuiderkruis en Noorderkroon.

De naam Michmas (13:23; 14:5) is afgeleid van een werkwoord (Str.3647) dat ‘opbergen’ betekent (Deut.32:34) met als afgeleide betekenis: schuilhoek. Ook dat onderstreept het verborgene waarin de beslissende overwinning plaatsvindt.

Jonathan gaat de strijd aan tegen de onbesnedenen (14:6). Het is juist het teken van de besnijdenis, dat spreekt van overwinning. Leven uit de dood. Een nieuw begin: de achtste dag!

Jonathan vormt een eenheid met zijn wapendrager (14:7). Jonathan gaat voorop en zijn wapendrager volgt hem, waarheen hij ook gaat. Als Jonathan staat voor de Verlosser dan is het niet moeilijk om in zijn wapendrager degenen te herkennen, die de Verlosser gedurende de tijd van ‘de verborgenheid’ volgen.

Als de mannen van de wachtpost ‘klim tot ons op’ zeggen (14:10), dan is deze uitnodiging voor Jonathan een signaal van JAHWEH dat de overwinning reeds een feit is. De hoon van de Filistijnen (14:12) om de lef die hij toont (vergl. David; 17:43), weerhield Jonathan niet, integendeel!

Als Jonathan op de hoogte van de wachtpost is geklommen, met handen en voeten, dan staat er letterlijk (14:13) dat de mannen voor zijn aangezicht vielen. Op deze plaatst maakte Jonathan een begin met de verlossing. Het volk wist nog van niets maar de beslissende nederlaag was toegebracht aan de vijand. En zoals ooit in de ochtend dat de dood werd overwonnen, een aardbeving plaatsvond (Mat.28:2), zo ook hier (14:15). Het spreekt van het wereldschokkende (!) feit dat de overheden en machten werden uitgekleed en ontwapend toen de verzegelde steen werd weggerold.

Op de oppervlakte van een halve bunder worden twintig man verslagen (14:14). Verwijst het getal twintig niet naar de tijd tussen de eerste en tweede komst? Zoals de twintig jaar die Jakob in het buitenland vertoefde daar ook van spreken. Twintig eeuwen, tweeduizend jaar.

Na het verslaan van de twintig man en de aardbeving ontstond er grote verwarring in het leger van de Filistijnen en bestreed men elkaar binnen het kamp. Uitkijkposten van Sauls leger zagen het tumult bij de vijand en ook Saul komt deze informatie ter ore (14:16). Hij laat onderzoek instellen en vindt uit dat Jonathan met zijn wapendrager ontbraken en dat zij kennelijk voor het rumoer aan de overkant verantwoordelijk zijn (14:17).

Nu Saul weet hoe de situatie is, moet er worden opgetreden. Maar hoe? Hij laat de priester de efod* brengen (14:18) om duidelijkheid te verschaffen maar terwijl Saul nog spreekt wordt het hem al duidelijk wat hem te doen staat. Hij laat het volk verzamelen (14:20) maar toen ze bij de strijdplaats kwamen, zag men dat iedereen in het leger van de Filistijnen druk doende was elkaar te bestrijden. De mannen op het gebergte van Efraim die zich tot dusver verscholen hadden, kwamen nu ook te voorschijn en de Filistijnen sloegen op de vlucht, mede door de plotselinge overmacht.
* De Masoretische tekst spreekt van de ark Gods maar de LXX van de efod. Dat laatste geeft hier een veel betere zin (zie ook 14:3).

De schijnwerpers in deze geschiedenis (14:1-14:23) zijn gericht op prins Jonathan. Geheel buiten Israël om en in het verborgene behaalde hij de overwinning. Het spreekt van een andere Prins die eveneens de overwinning op de vijand behaalde. Tot op heden geheim maar als binnenkort de twintig eeuwen voorbij zijn zal Israël van de heldendaad van de Prins op de hoogte worden gesteld en vervolgens ook delen in zijn overwinning!

Reageer op Facebook

Delen: