genade of gunst?

Waar denkt u aan bij het woord ‘genade’? In het eerste willekeurige woordenboek dat ik op internet raadpleegde las ik:

Genade is het kwijtschelden van straffen.

Ook elders trof ik dit als primaire betekenis: clementie, vergeving, absolutie. Het is de eerste associatie die de meeste mensen hebben bij ‘genade’. Maar is dit ook de betekenis van ‘genade’ zoals we dit we in Bijbel tegenkomen? Het antwoord is zeer beslist: nee. Als we ons beperken tot het ‘Nieuwe Testament’ dan is genade het voornaamste vertaalwoord van het Griekse charis. Dat woord is afgeleid van chairo dat ‘zich verheugen’ betekent (Mat.2:10; 5:12, enz.). Charis is vreugde om niet. Het staat tegenover verplichting (Rom.4:4) en werken (d.w.z. verdienen; Rom.11:6). Voor een Griek was charis elke vorm van vreugde die niet te koop is: het genieten van een maaltijd of van het gezelschap van vrienden of van een ondergaande zon, enzovoort. Genade duidt op gunst, in de brede zin van het  woord. Diverse keren konden de bijbelvertalers om die betekenis ook niet heen.

Maar Festus, die de Joden een gunst wilde bewijzen, antwoordde…
Hand.25:9

… en zij loofden God en stonden in de gunst bij het gehele volk.
Hand.2:47

Vanwaar hier de weergave ‘gunst’ en geen ‘genade’? Is het niet omdat ‘genade’ in het christelijk spraakgebruik vooral gekoppeld is aan schuld en straf? Die opvatting heeft ons begrip van charis verduisterd. We lezen van Jezus in zijn jonge jaren:

En Jezus nam toe in wijsheid en grootte en genade bij God en mensen.
Lucas 2:52

Wanneer we ‘genade’ hier verstaan in de traditionele zin des woords, lopen we vast. Was Jezus een zondaar aan wie genade moest worden bewezen? En hoe konden mensen aan Jezus genade bewijzen? Is ons niet altijd geleerd dat Jezus aan mensen genade bewees i.p.v. omgekeerd? Om charis te verstaan zullen we onze donkere, dogmatische bril moeten afzetten. Charis betekent geen kwijtschelding van schuld of straf. Charis is goedheid die niet te koop is. Charis betekent gunst.

Reageer op Facebook

Delen: