ongevaarlijk christendom

In Elsevier (23-12-2015) las ik het commentaar van rechtsgeleerde Afshin Ellia, op een eigenaardig berichtje uit Brunei, een oliestaatje op het Indonesische eiland Borneo. De sultan aldaar heeft namelijk moslims verboden om kerst te vieren, waaronder ook het dragen van een kerstmuts of het versturen van kerstkaarten wordt verstaan. Want kerstfeest, zo meent de sultan, zou de waarden van de moslimgemeenschap aantasten. Ellia betoogt echter dat de islam niets heeft te vrezen van het christendom. Want wordt in het Westen niet jaarlijks met veel toeters en bellen het kerstfeest gevierd terwijl in het voorbije jaar, alleen in Nederland al, honderden kerken genoodzaakt werden hun deuren te sluiten? En tegelijkertijd groeide het islamitisch fundamentalisme! Hoezo, dat het vieren van kerst gevaarlijk zou zijn voor de islam? Wat mij vooral trof was Ellia’s weinig vleiende analyse van het christendom (cursiveringen van mij; AP):

Het Christendom is helemaal geen gevaar voor de islam. Weliswaar verwijst het Christendom naar een van de fundamenten van Europa, maar feitelijk zijn er nauwelijks christelijke instanties die de waarden van Europa tegenover de islam willen verdedigen.

Ze hebben helemaal geen verhaal. Daarom verkeren de christelijke instellingen in staat van ontbinding. Ik zie vooral de aanhangers van de Verlichting – ook een belangrijk fundament van het moderne Europa –  die de Europese waarden luidruchtig verdedigen. Daarom worden ze ook regelmatig onder vuur genomen door de postmodernen die het eigene en de verdediging daarvan verwerpelijk vinden.

De katholieke kerk heeft het heilig jaar van barmhartigheid aangekondigd, maar wat er precies ten grondslag ligt aan die barmhartigheid kunnen ze niet vertellen.

‘Barmhartigheid’ is een bijzonder woord. Het oudtestamentische woord Racham (barmhartigheid) is aanverwant met het woord rechem, baarmoeder. Rahim in het Arabisch betekent eveneens barmhartigheid en ook dit woord is aanverwant met baarmoeder. Duits, Nederlands en Arabisch beschikken over een perfecte vertaling van het oudtestamentische woord racham: barmhartigheid en baarmoeder zijn in waarheid onlosmakelijk met elkaar verbonden.

De barmhartige mensen komen inderdaad de heiligheid toe. Maar met de heiligverklaring van barmhartige mensen, zoals moeder Teresa wordt de gronden van de barmhartigheid, oftewel de cultuur van barmhartigheid nog niet ten volle uitgedragen.
Daarom slaat de spirituele leegte toe. Het Leger Des Heils is continu bezig met het barmhartige werk. Maar wat is het? De barmhartigheid is meer dan een verzameling van barmhartige mensen.

Ook paus Franciscus verheerlijkt de barmhartige daden, maar hij is niet in staat om de gronden van de barmhartigheid als fundamentele waarde van Europa te verdedigen dat zich in idealen van gerechtigheid, gelijkheid, broederschap en menselijke waardigheid manifesteert.

Een kerk zonder verhaal is ten dode opgeschreven. Het spirituele verhaal kan een overtuigend verhaal zijn wanneer het in concurrentie en strijd met andere verhalen wordt uitgekristalliseerd.  De strijd draait om idealen en niet om de veroveringszucht.

De kerken staan onder de hamer. Stenen zijn levenloos, maar de ziel, de levende ziel van Europa heeft waarachtige instituten nodig, die haar verhaal kunnen vertellen. Meneer Sultan, uwe hoogheid hoeft het Christendom dus helemaal niet te vrezen.

Met zijn analyse stelt Ellia het christendom verantwoordelijk voor “de spirituele leegte” in het Westen. Men kent nog wel waarden zoals barmhartigheid, maar de grond ontbreekt, aldus Ellia. De kerken zijn niet in staat om duidelijke, logische en overtuigende antwoorden te geven op de keiharde vragen van het leven. De aloude vragen die elk weldenkend mens zich stelt zoals: wie zijn wij? Waar komen we vandaan (Genesis 1-11!) en waar gaan we naar toe? blijven hangen in mist en vaagheid. Het lef ontbreekt om te zeggen: zo is het, dit is de waarheid. Zij die geacht worden ons de antwoorden te verschaffen, weten het gewoonlijk zelf niet meer. Men is verlegen met de Bijbel omdat men geen idee heeft waar het om gaat. “Met de Bijbel kun je alle kanten op”, zeggen de heren en dames theologen. Daarmee de tak doorzagend waarop ze zelf zitten. En door de focus te verleggen naar politieke en maatschappelijke problemen, maskeert men die verlegenheid slechts.

Maar wordt in deze dagen rond kerst dan niet vaak gerefereerd aan oude Bijbelse verhalen? Zeker, maar die worden verteld als ‘story’, niet als historie. Het stoelt niet meer op wat geschied is. Dat God heeft omgezien naar een armzalige wereld, zoals tevoren was beloofd en aangekondigd, is dan nog slechts een metafoor. Maar van wat? Dat we als mensen zelf de mouwen moeten opstropen om onszelf en deze wereld te redden? Dat is dus wat Ellia “spirituele leegte” noemt. En terecht. Of erger: “ten dode opgeschreven”. Of nog erger “in staat van ontbinding”. Geen kerstboom, dennentakken of zoete liedjes kunnen dat verbloemen.

Met Petrus zeggen we (en hij kon het weten!) dat we geen “kunstig bedachte mythen zijn nagevolgd” (2Petr. 1:16). Of zoals Paulus het formuleerde:

¹⁴ En indien Christus niet is opgewekt,
dan is immers onze prediking zonder inhoud,
en zonder inhoud is ook uw geloof.
¹⁵ Dan blijken wij ook valse getuigen van God te zijn…
-1Korinthe 15-

Het Evangelie is een goed bericht. Een mededeling, door-en-door historisch – echt gebeurd! Neem dat weg, en zowel prediking als geloof zijn volstrekt “zonder inhoud”. Flauwekul met franje. Als dat het is wat kerken te bieden hebben, verdienen ze niet beter dan massale leegloop. Om ten slotte onder de hamer te komen of in het beste geval als museumstuk over te blijven. Als een fossiel uit vervlogen tijden. Want haar boodschap is zo levenloos als de stenen van de gebouwen waarin men bijeenkomt. Het LEVEN is slechts te vinden in “de Zone Davids” die door GOD werd opgewekt uit de doden (2Tim.2:8) als een absolute garantie voor alle mensen!
Niet ‘bij wijze van spreken’ – maar echt en reëel!

Reageer op Facebook

Delen: