‘verzoening door voldoening’ – theologie of Schrift?

In het Nederlands Dagblad neemt dominee Marten Visser het op voor het klassieke dogma van ‘verzoening door voldoening’. Die term houdt in dat Jezus stierf als Gods straf op onze zonde. Plaatsvervangend. Jezus betaalde daarmee de schuld (=voldoening) zodat God en mens met elkaar verzoend konden worden. Op deze site is al vaak betoogd, dat deze voorstelling totaal vreemd is aan de Schrift. De verdediging van Marten Visser in genoemd artikel demonstreert dat treffend. De twee argumenten die hij noemt, zijn niet ontleend aan de Schrift maar aan theologie en traditie. Visser:

(…) Jezus stierf in onze plaats. Dat is al iets meer een theologisch bouwsel, hoewel vele theologen zeggen dat als er in het Nieuwe Testament staat dat Jezus ‘voor ons’ stierf, dat gelezen mag worden als ‘in onze plaats’. In ieder geval is de Westerse kerk het hier al duizend jaar over eens.

Het idee dat Jezus in onze plaats stierf, namelijk om Gods straf die op de mens rust te dragen, daarvan geeft Visser toe dat het een “theologisch bouwsel” is. Waarmee gezegd is dat het nergens uitdrukkelijk in de Schrift geleerd wordt. Dat een Bijbelse uitdrukking als “Christus stierf voor ons” (1Kor.15:3) volgens theologen gelezen mag worden als ‘in onze plaats’, maakt het er niet beter op. Dat is geen uitleg van de Bijbel maar inleg. Een zelf ontwikkeld idee projecteren in de Schrift. Dat de Westerse kerk het over die opvatting al duizend jaar eens is, imponeert misschien, maar voor een ‘Bereeër’ (Hand.17:11) is dat allerminst overtuigend.

De (…) gedachte is dat Jezus werd gestraft voor mijn zonde. Ondanks dat vaak het tegendeel beweerd wordt (…) waren de reformatoren niet de eersten die dit zo zeiden. Eusebius, de schrijver van de eerste grote kerkgeschiedenis, schreef rond 300 al: ‘Het lam van God werd gestraft in onze plaats. Hij ontving een straf die Hij niet schuldig was, maar die wij schuldig waren door de veelheid van onze zonden.’ Dit is een centrale plaats gaan innemen in de tijd van de Reformatie.

Dit zijn non-argumenten. Wie wil aantonen dat Jezus gestraft werd voor onze zonden, moet ondubbelzinnige teksten vanuit de Bijbel kunnen overleggen. Wat Marten Visser doet is de reformatoren aanhalen die op hun beurt weer de kerkvaders na spraken. Daarmee heeft Visser wellicht bewezen dat de leer van de reformatoren respectabele papieren heeft vanuit de kerkhistorie. Maar om te bewijzen dat ‘verzoening door voldoening’ een Bijbels idee is, dient men niet met Calvijn, Luther of Eusebius aan te komen maar met Paulus, Petrus en Johannes! En dan blijkt het oorverdovend stil…

Het trieste van het idee van ‘verzoening door voldoening’ is, dat het de Bijbelse leer volkomen vertekent. Dat Jezus aan het kruis gestraft moest worden, zodat God ons zou kunnen vergeven, is een omkering van de Bijbelse voorstelling. Het was de wereld die Jezus veroordeelde tot de dood van het kruis terwijl het God was die ondanks deze misdaad de wereld vergaf. Zo werd zichtbaar wat Jezus bad voor zijn vijanden: “Vader, vergeef het hun, want ze weten niet wat ze doen”.
God eist niet het kruis om te vergeven.
God bewijst door het kruis te vergeven..

God verzoent door de dood van zijn Zoon, vijanden tot zich, schrijft Paulus in Romeinen 5:10. En elders (Kolosse 1:20): door het bloed van het kruis verzoent Hij het al met Zich. Dát is Bijbels geluid. Let op: niet Gód verzoende zich met de wereld. Alsof Hij een vijand zou zijn. Nergens lezen we iets dergelijks. Nee, de wereld was vijandig. En doordat God haar de overtredingen niet toerekent, verzoent Hij de wereld met Zich (2Kor.5:19). Door het kruis bewijst GOD: geen vijandschap is tegen mijn liefde opgewassen (Rom.5:8)! Dát is “het woord van de verzoening” (2Kor.5:19).

Delen: