The Passion of the Christ

Gisteravond heb ik de roemruchte film van Mel Gibson bekeken. Inmiddels had ik al zoveel over de film gehoord en gelezen, dat ik eigenlijk razend nieuwsgierig was geworden, naar hoe ikzelf de film zou ondergaan. Allerlei evangelische leiders hebben de film aangeprezen als een Bijbelvaste weergave van de laatste twaalf uren van Jezus’ leven. Nou, vergeet het maar! Wat Gibson neerzet is de Roomse versie van het lijdensverhaal dat mijlenver afstaat van wat “er staat geschreven”. Er zijn werkelijk tientallen voorbeelden te geven van vooral Roomse fantasieën (al of niet gechanneld door de non Anne Emmerich). Ik doe een greep, die trouwens verre van compleet is:

• Maria krijgt schone doeken van de vrouw van Pilatus om het bloed van Jezus’ geseling op te vegen;
• Petrus belijdt aan Maria zijn verloochening van Jezus (noemt haar ook moeder!);
• Judas wordt achterna gezeten door kinderen en demonen en bij hangt zich op bij het karkas van een ezel (rechtstreeks ontleend aan Emmerich);
• Jezus draagt een kruis. De Schrift gebruikt het woord ‘stauros’ dat niet anders is dan een paal. Eigenaardig genoeg dragen de medegekruisigden in de film wel alleen een balk of paal;
• Jezus valt voortdurend, en de taferelen die we zien zijn rechtstreeks ontleend aan de statie-afbeeldingen in de Roomse kerk;
• De lang-harige Jezus-figuur is typisch die van Roomse voorstellingen – Joodse mannen droegen kort haar;
• Een meisje veegt Jezus’ gezicht tijdens de tocht naar Golgotha – ontleend aan de Veronica-legende;
• Jezus zegt tegen één van de medegekruisigden: vandaag zul je met me in het paradijs zijn (in plaats van: ik zeg je heden, met Mij zul je in het paradijs zijn) en zegt daarmee impliciet dat Jezus niet écht stierf;
• Maria kust Jezus’ voeten aan het kruis – aansluitend bij het Roomse gebruik om een crucifix te kussen;
• Jezus’ moeder en Maria van Magdala en Johannes nemen Jezus van het kruis – de Bijbel noemt alleen Jozef van Arimathea;
• Maria draagt Jezus’ dode lichaam op schoot – bekend van Roomse plaatjes.

Echt stuitend is het buitensporige geweld dat de film te zien geeft. Niet omdat het geweld te realistisch wordt weergegeven, maar omdat het gaat boven hetgeen de Schrift zegt.

• Met extreem veel geweld (kettingen, zweepslagen) wordt Jezus gevangen genomen en weggevoerd;
• Pakweg een half uur krijgen we te zien hoe Jezus over zijn hele lichaam zwaar gemolesteerd wordt bij Pilatus (terwijl Maria en de Joodse leiders toekijken???). De soldaten in de film zijn niet te stoppen bij het martelen, terwijl niets in de Schrift wijst op haat van de Romeinen jegens Jezus (voor hen was het meer een grap);
• Jezus wordt onophoudelijk geschopt en geslagen tijdens de gang naar Golgotha – de Schrift zwijgt daarover;
• Het kruis valt dramatisch voorover – een verzinsel.

Ook in andere opzichten is de film onrealistisch. Ik denk aan de bandiet-achtige wijze waarop de Joodse leiders neergezet worden en de bijna zwakzinnige gang van zaken in de Joodse Raad. Ook de Romeinse soldaten worden vaak als halve imbecielen neergezet hetgeen ook geldt voor de personages in het paleis van Herodes. Het doet mij allemaal een beetje denken aan een klucht of toneelspel.

Naast toevoegingen áán, en verdraaiingen ván het Bijbelse relaas, zijn er ook storende weglatingen. Ik noem:

• De drie uren van duisternis, als het ultieme dieptepunt van Godverlatendheid. In plaats daarvan zien we het opsteken van een sterke wind.
• De Bijbel beschrijft dat Jezus stierf op de dag van “Voorbereiding” (14 Nisan), vlak voorafgaand “aan de grote sabbat” (15 Nisan). Bij Gibson ontbreekt deze notie.
• In plaats van dat het voorhangsel van de tempel scheurt (wat we niet zien), scheurt het hele tempelgebouw! En dan zwijg ik er verder maar over dat de Romeinse hoofdman het tempelgordijn vermoedelijk zag scheuren vanaf de Olijfberg.

Het zal wel duidelijk zijn dat ik de film alles behalve een aanrader vind. Niet dat er helemáál geen goeds te zien was. Dat zou overdreven zijn. Sterk vond ik aan het begin het citaat uit Jesaja. Maar ja, daarvoor hoef je niet naar de bioscoop. Ook het telkens terugkerende zicht op volle maan is mooi. Origineel vind ik de verfilming van het wegrollen van de grafsteen, bezien vanuit het graf.
Maar dat kan de totaal-indruk die ik van de film heb, niet goed maken. Helaas is net als in de kerk van Rome de focus vooral gericht op de stervende Jezus die zó de overwinning zou hebben behaald. Gibson laat satan in deze setting luidruchtig huilen. Ten onrechte. Want toen Jezus stierf maakte de Tegenstander juist ‘zijn punt’. Satan leed zijn nederlaag pas toen Jezus op de derde dag het graf leeg achterliet.

Kortom: het Boek is oneindig veel beter!

Delen: