bij het bankroet van ‘de kerk’

23-02-2019 - Geplaatst door Andre Piet

Noem het maar een illustratief dieptepunt. Dit weekend is de top van de Roomse kerk bijeen in het Vaticaan om zich te beraden over het seksueel misbruik door geestelijken. Sinds het begin van deze eeuw komen meldingen daarover in golven over ons heen. En de beerput die opengaat blijkt iedere keer nog weer dieper te zijn en nog meer te stinken, dan men eerst aannam. Poogde men eerst nog telkens de put toe te dekken, nu is dat niet meer mogelijk. De feiten liegen er niet om. En voor de goede orde: de roomse kerk staat hierin niet alleen. Het is waar, seksueel misbruik kan overal voorkomen waar sprake is van machtsverhoudingen. De MeToo-beweging die als echo volgde op de misbruikschandalen in de kerk heeft dat wel duidelijk gemaakt. Toch is het misbruik nergens schrijnender dan in een kerkelijke context. Ten eerste omdat de kerk claimt een voorbeeld-functie te vervullen en ten tweede omdat zij van oudsher preutsheid heeft gepromoot. Seksuele lust was verdacht, masturbatie een zonde en tot op vandaag mogen geestelijken niet trouwen.

ontluistering

Zo’n conferentie als dit weekend in het Vaticaan is een historische ontluistering. Het tekent het einde van het institutionele christendom dat sinds de vierde eeuw haar macht vestigde in Europa maar daar nu haar nadagen beleeft. Eeuwen lang zwaaide de kerk de scepter en door dreiging van hel en verdoemenis vanaf de kansel, hield men het volk er onder. Maar inmiddels is het volk al decennia lang bezig met een uittocht uit de kerken. Kerkgebouwen worden overal bij bosjes gesloten en de geestelijken en voorgangers staan met lege handen. Ze zijn uitgepraat en worden ook niet meer serieus genomen. Het kerkelijk gezag heeft niet alleen haar macht verloren maar vooral ook haar gezag en credits. Geestelijken worden gewantrouwd en geassocieerd met schijnheiligheid.

voorzegd

De opkomst van de geestelijkheid (de clerus) en het verplichte celibaat was reeds voorzegd door Paulus in 1Timotheüs 4:3. Wat daarbij vooral opvalt is dat hij dit ook direct koppelde (:2) aan huichelarij. Seksualiteit (de fysieke aantrekkingskracht tussen man en vrouw) is een scheppingsgegeven, ontworpen door de Schepper zelf en puur natuur. Wie deze natuur zondig verklaart ( ‘de zondige menselijke natuur’!) roept iets tegen-natuurlijks op. Dat is precies wat het verplichte celibaat is: tegen-natuurlijk. Het is tevens een onvermijdelijke broedplaats voor hypocrisie: stiekem doen wat officieel wordt veroordeeld. Saillant detail: ‘broedplaats’ in het Latijn is ‘seminarium’, waarin we ook het woord ‘semen’ herkennen: zaad. Een nogal wrange associatie…

hypocrisie en dogma’s

De hypocrisie die gepaard ging met het verplichte celibaat, kreeg nog veel meer dogmatische uitingen.  Het woord ‘dogmatiek’ komt van een Griekse woord dat ‘besluit’ betekent. Via dogmatiek wordt macht afgedwongen. Het eerste dogma dat de kerk introduceerde (in de vierde eeuw) was de leer van de drie-eenheid. Met de mond werd het monotheïsme (één God) gehandhaafd maar tegelijkertijd leerde men dat drie personen elk afzonderlijk God zijn. Is dat geen theologische hypocrisie: één God belijden maar tegelijkertijd meergodendom leren?
Of wat te denken van de leer van ‘hel en verdoemenis’? Er is geen dogma dat zoveel miljoenen mensen vervreemd heeft van het Evangelie, als dit leerstuk. Want een God die er een hel op nahoudt voor zijn ‘geliefde’ schepselen is niet te vertrouwen. Het weerspreekt keihard wat men zegt te prediken, namelijk dat het Evangelie een Goed Bericht is voor alle mensen.

hoezo vandaag?

Is het niet opmerkelijk dat we juist in dit tijdsgewricht de afbraak van het institutionele christendom meemaken? We leven aan het einde van het tweede millennium na Christus’ heengaan (30 AD). De profetische “derde dag” nadert. In het Midden Oosten worden al sinds tientallen jaren de stukken op het schaakbord gezet, gereed gemaakt voor de eindstrijd, het finale treffen. Heel de wereld voelt ‘de eindtijd’. Religieus en zelfs seculier. En laat juist nu het instituut (met de daarbij behorende macht) dat altijd de naam had Christus te vertegenwoordigen, worden ontmanteld. Belachelijk gemaakt en als hypocriet neergezet. Jazeker, we leven in de dagen waarvan Paulus in zijn geestelijke testament schreef: “hun onzinnigheid zal aan allen overduidelijk worden” (2Timotheüs 3:9).

buiten-kerkelijk

Wie vandaag het Evangelie naar de Schriften wil uitdragen, moet gewoonlijk eerst uitleggen niet namens ‘het kerkelijk instituut’ te spreken. Want het doorsnee-publiek heeft daar genoeg van, men wil er niet van horen. En geef ze eens ongelijk… ‘De kerk’ heeft het zo bont gemaakt dat mensen zelfs allergisch geworden zijn voor de Bijbelse woordenschat. Dat is het heersend sentiment. En buiten-kerkelijke gelovigen hebben daar trouwens net zo goed mee te dealen. Wie durft tegen de stroom in te gaan om eerlijk en geloofwaardig voor de onovertroffen waarheid van de Schriften uit te komen?

Delen: