creationisme in zwaar weer (1)

Het creationisme, d.w.z. het geloof in de schepping zoals de Bijbel deze beschrijft, verkeert momenteel in zwaar weer. Ik herinner me nog goed hoe in de jaren ’70 deze beweging voortvarend en zelfbewust het offensief zocht. ‘Adam of aap?’ klonk het uitdagend. Het was de tijd dat creationistische boeken aan de lopende band verschenen en de Evangelische Omroep met dit gedachtegoed aan de weg timmerde. Het was ook de tijd dat de Evangelische Hogeschool werd opgestart om jongelui daarmee intellectueel te wapenen.

een generatie later

Inmiddels zijn we een generatie verder en is er van dat elan weinig meer over. Sterker nog, bekende woordvoerders van weleer hebben of de evolutie-gedachte omarmd of verklaren ‘ontstaans-agnost’ te zijn, d.w.z. ze weten het niet. Maar de eerste hoofdstukken van de Bijbel zouden we we niet langer als historie mogen beschouwen. Dat idee overheerst. Zo beantwoordt een tegenwoordig bekende woordvoerder binnen de EO, Reinier Sonneveld, de vraag ‘hebben Adam en Eva nu bestaan of niet?’, met:

Het zou kunnen, maar waarschijnlijk niet. (…) De Bijbel gaat er niet over of Adam en Eva bestaan hebben of niet. Dat is niet de bedoeling van die tekst.

En op de vraag: ‘was er een echte zondeval?’ antwoordt Sonneveld met:

De zondeval is waarschijnlijk een lang proces geweest, waarbij mensachtigen langzamerhand mens werden en steeds meer fouten begingen. Dieren kunnen niet zondigen, mensen wel. Toen dieren mensen werden, was dat ook een zondeval.

Niet iedereen binnen die kring gaat zo ver als Sonneveld maar de koers is ingezet en de trend lijkt niet te stuiten. Binnen orthodoxe kerkgemeenschappen durven predikanten er vaak niet voor uit te komen maar velen van hen blijken hun geloof in de historische betrouwbaarheid van de Bijbel te hebben losgelaten of zijn er op z’n minst erg verlegen mee.

dramatische verschuiving

Deze twijfel over Genesis 1-3 is in haar uitwerking dramatisch. Want als de Schrift niet betrouwbaar is waar het het verleden betreft, hoe zouden we haar dan kunnen vertrouwen als het gaat om de toekomst? De gemiddelde kerkganger en zeker ook de jeugd voelt dat veel scherper aan dan menig theoloog. Als het verhaal van Adam geen geschiedenis is, waarom dat van “de laatste Adam” dan wel? Paulus schreef in 1Korinthe 15 vers 22:

Want zoals in Adam allen sterven,
zo zullen in Christus allen worden levend gemaakt.

Maar als de eerste mededeling historisch twijfelachtig of onwaar is, welke reden hebben we dan om het tweede wel te geloven? Volgens Paulus staat of valt het Evangelie met de historiciteit van Adam. En in het algemeen is het buiten kijf dat de schrijvers van het Nieuwe Testament Genesis 1-3 als historisch presenteerden. Als écht gebeurd.

vanwaar deze crisis?

Een gelovige die de historische betekenis van Genesis 1-3 loslaat, is als iemand die de tak doorzaagt waarop hij zelf zit. Maar wat beweegt christenen om dat te doen? Hun antwoord komt er gewoonlijk op neer dat Genesis 1-3 niet zou matchen met de bevindingen van de wetenschap. De aarde en het leven daarop zijn vele malen ouder dan de pakweg zesduizend jaar menselijke geschiedenis. En de dood deed ook niet pas haar intrede op aarde sinds de verschijning van de mens.

Schrift en traditie…

Nu heb ik absoluut niet de behoefte om ‘de wetenschap’ te gaan verdedigen. Ik weet maar al te goed dat wat vandaag met stelligheid beweerd wordt, morgen weer onderuit gehaald wordt. Niet ‘de wetenschap’ (of wat daarvoor doorgaat) is het criterium voor een gelovige maar wat “de Schrift zegt”. Dan is het uiteraard wel van belang te weten wat de Schrift werkelijk zegt. En dat we dat kunnen onderscheiden van wat men denkt dat de Schrift zegt. Men denkt dat Genesis 1 leert dat God de wereld in zes dagen schiep. En men denkt, traditioneel, dat pas sinds Genesis 3 (na het eten van de verboden vrucht) dood en vergankelijkheid hun intrede deden in de schepping. Maar ik durf te beweren dat Genesis 1-3 noch het één, noch het ander leren en ik meen ook dat aannemelijk te kunnen maken. Dat er conflicten bestaan tussen wat “er staat geschreven” en “de wijsheid van de wereld” hoeft ons niet te verontrusten, integendeel. Dat hoort zo en het is ook nooit anders geweest. Maar het is wel verontrustend wanneer de historische betrouwbaarheid van Genesis 1-3 in diskrediet wordt gebracht op grond van argumenten die de Bijbel geen recht doen. Daarover meer in een volgende blog. 

Reageer op Facebook

Delen: