de lege cocon en de lijkwade

De lijkwade van Turijn staat opnieuw volop in de belangstelling. Wereldwijd wordt erover gesproken, onder meer doordat Tucker Carlson onlangs een lang gesprek voerde met een deskundige op dit gebied. Carlson gaf daarbij openlijk te kennen overtuigd te zijn van de authenticiteit van dit doek. En inderdaad: het blijft indrukwekkend dat er op een linnen kleed een beeld zichtbaar is dat geen enkele menselijke techniek kan verklaren of reproduceren. Voor velen is dit het stille getuigenis van Jezus’ dood én opstanding.

de doeken in de evangeliën

Wanneer we echter de evangeliën zelf lezen, stuiten we op een opvallend gegeven. Matteüs, Markus en Lukas spreken over een sindōn: een groot linnen kleed waarin Jozef van Arimathea Jezus’ lichaam legde (Mat.27:59; Mar.15:46; Luc.23:53). Johannes daarentegen vertelt dat Jezus werd gebonden in othonia – linnen doeken, meervoud – met een enorme hoeveelheid specerijen (Joh.19:39,40). En bij het hoofd was er nog een apart soudarion, een hoofddoek (Joh.20:6,7).
Op het eerste gezicht lijken dit verschillende beschrijvingen, maar ze vullen elkaar juist aan: er was én een groot kleed (sindōn), én meerdere doeken (othonia) met specerijen, én een hoofddoek (soudarion).

de cocon

De enorme hoeveelheid specerijen zorgde ervoor dat de doeken rondom het lichaam in korte tijd verharden. Zo ontstond een harde schil, een cocon in de vorm van het lichaam. Het hoofd was apart bedekt met het soudarion. Toen Johannes en Petrus op de dag van de eerstelingschoof, “daags na de sabbat” het graf binnengingen, zagen zij precies dit: de doeken lagen er nog, maar leeg. Als een mummie zonder inhoud.

Veel vertalingen spreken in Johannes 20:7 over de zweetdoek die “opgerold” lag. Maar het Griekse woord entulisso betekent “wikkelen”. De zweetdoek was dus niet door Jezus netjes opgerold na zijn opstanding, maar lag daar nog zoals drie dagen eerder bij de begrafenis – alleen leeg. En Johannes schrijft: “hij zag en geloofde” (Joh. 20:8) omdat de cocon nog intact lag terwijl de inhoud verdwenen was. Dat was voor hem het overtuigende bewijs van de opstanding.

de lijkwade als binnenste kleed

Hoe verhoudt zich dit nu tot de lijkwade van Turijn? Als dit kleed authentiek is, zou het heel goed de sindōn kunnen zijn, het binnenste kleed dat direct om Jezus’ lichaam lag. Dat verklaart ook waarom er bloedsporen op te zien zijn: het lag immers direct tegen huid en wonden. De doeken bevonden zich daarboven, doordrenkt met specerijen, en vormden de cocon die Johannes en Petrus aantroffen.
In dit scenario komen beide lijnen samen:

1. de synoptische evangelieën met hun vermelding van de sindōn (het linnen kleed, de lijkwade);
2. Johannes met zijn beschrijving van de met specerijen geïmpregneerde doeken (othonia) en de hoofddoek (soudarion).

het teken van de opstanding

Bij de opstanding verliet Jezus zowel de lijkwade (sindōn) als de cocon van linnen doeken (othonia). In dat ene ogenblik straalde er kracht en licht uit dat het linnen kleed doordrong, zodat het beeld van zijn lichaam achterbleef. Tegelijkertijd liet Hij de verharde cocon leeg achter. Petrus en Johannes zagen de cocon en geloofden. Of de lijkwade in het graf lag of apart was gelegd, vermeldt Johannes niet.
Maar wat duidelijk is: de verharde linnen doeken waren achtergelaten. Voor de discipelen was de lege cocon het overtuigende teken. Ook de lijkwade, als zij inderdaad authentiek is, kan heel goed de nalatenschap zijn van datzelfde moment.

een bijbels patroon

Het achterlaten van een kleed als getuigenis, past in een breder bijbels patroon. Denk aan Jozef, wiens veelkleurige rok achterbleef als teken van zijn vermeende dood (Gen. 37:31-33). Denk ook aan Elia, die zijn mantel achterliet voor Elisa toen hij werd opgenomen (2 Koningen 2:13). In beide gevallen verdwenen de Godsmannen uit beeld, maar bleef een kleed achter als nalatenschap. Hoeveel te meer bij de grootste gebeurtenis uit de geschiedenis: de opstanding van Jezus Christus! Hij liet én het graf én het doodskleed definitief leeg achter! Het idee dat dit kleed de opstanding ‘fotografisch’ heeft vastgelegd, is beslist niet ondenkbaar – eerder voor de hand liggend.

samengevat

De evangeliën spreken van een lijkwade, van linnen doeken en van een hoofddoek. Bij de opstanding liet Jezus Christus de verharde cocon leeg achter. Mogelijk is de lijkwade van Turijn het binnenste kleed, dat bij de opstanding zelf getekend werd door een flits van licht en kracht. Hoe dat ook zij: wat zeker is, is dat Hij de dood heeft overwonnen en leeft!

Delen: