password bij de Jordaan

In Richteren 12 vinden we de geschiedenis van het conflict tussen de stam van Efraïm en het overjordaanse Gilead o.l.v. Jefta. De stam van Efraïm keerde zich tegen Jefta omdat deze de overwinning had behaald op de Ammonieten zonder Efraïm daarin te betrekken. Zij dreigen uit jaloezie Jefta’s huis te verbranden. Maar Jefta ontkent de aanklacht en keert het verwijt zelfs om. Want volgens Jefta had juist Efraïm niet geluisterd naar zijn noodoproep toen de Ammonieten binnenvielen. Enfin, de mannen van Gilead verdedigen Jefta en verslaan de binnengedrongen Efraïmieten. Om te voorkomen dat Efraïmieten alsnog zouden ontkomen, had men de oversteekplaatsen bij de Jordaan bezet. Als er een Efraïmiet kwam die wilde oversteken om terug te keren naar zijn eigen gebied, dan vroegen ze hem ‘shiboleth’ uit te spreken. Zei hij dan: ‘siboleth’, dan wisten de mannen van Gilead dat ze met iemand van Efraïm van doen hadden en doodden ze deze strijder alsnog.

Aan deze geschiedenis hebben we het woord ‘shiboleth’ overgehouden met als algemene betekenis van een leuze of motto dat als test of breekpunt dient. B.v. wanneer een politieke partij een issue als breekpunt in de onderhandelingen opwerpt.

Jefta als type van Christus

Recentelijk heb ik een viertal studies gegeven over de figuur van Jefta en ben daarin vooral dieper in gegaan op de typologische betekenissen die onder de oppervlakte liggen. Hoe Jefta als aanvankelijk verworpene door zijn broeders, uiteindelijk toch door hen wordt erkend en hun verlosser wordt. Ook hoe hij in de tussentijd elders in het verborgene verblijf houdt met volk om hem heen. Het is een patroon dat we zo vaak tegenkomen in de Schrift. Denk aan Jozef of aan Mozes.  En niet te vergeten ook aan David. Stuk voor stuk, evenals Jefta, typen van Israëls Messias: Jezus Christus.

jaloezie

In Richteren 12 zien we hoe Jefta’s “broeders naar het vlees”, de Efraïmieten jaloers zijn op zijn overwinning die hij deelt met anderen, terwijl zij er zelf buiten staan. Het loopt parallel met Paulus, die de overwinning van Christus predikte onder de natiën en daardoor jaloezie opriep bij zijn Joodse broeders. Hoewel deze zelf eerder uitdrukkelijk geen gehoor hadden gegeven aan Christus’ roepstem. En zoals Efraïm Jefta’s huis wilde platbranden, zo probeerde het Joodse volk het ‘huis’ (lees: de ekklesia) dat aan Jezus Christus toebehoorde, te verwoesten. Dat is niet gelukt en in plaats daarvan werd Jeruzalem verwoest en de Joodse staat vernietigd in 70 AD.

doortocht door de Jordaan

De Efraïmieten werden verslagen en eventuele ontkomenen, werden alsnog gedood bij de Jordaan. Ook dit laatste is typologisch veelzeggend. De Jordaan is vanouds een beeld van de dood. Men spreekt dan ook van ‘de doodsjordaan’. Bekend is de geschiedenis hoe Israël ooit o.l.v. Jozua via de Jordaan het beloofde land betrad. Dezelfde Jozua waar het volk veertig jaar eerder niet naar wenste te luisteren. God deed een weg banen door de Jordaan zodat het volk droogvoets daar doorheen kon trekken. Achter de ark aan, al was dat ook op een afstand van 2000 el. Zoals later ook voor Elia en Elisa een weg door de Jordaan werd gebaand. Het spreekt van sterven (de Jordaan ingaan) en opstanding (de overzijde betreden).

Kijken we naar de geschiedenis van Jefta, dan zien we dat er slechts één manier was om de Jordaan over te steken. Men moest het wachtwoord correct uitspreken. Was men in staat ‘shiboleth’ te zeggen, dan kon men oversteken en terugkeren naar het land. Zei men echter ‘siboleth’ dan werd de pas afgesneden en kwam men om.

shiboleth

Na de voorgaande overwegingen hoeft niet meer te verbazen dat de woorden ‘shiboleth’ en ‘siboleth’ ook een diepere betekenis in zich dragen. Het woord ‘shiboleth’ (=enkelv.) komen we elders in de Bijbel ook tegen en voornamelijk in de betekenis van (koren)aar. Zie o.a Gen.41:5,6,7; Ruth 2:2; Job 24:24. Korenaren in het algemeen spreken van “het brood van het leven” dat immers gemaakt is van korenaren. Denk ook aan de graankorrel die in de aarde zou vallen en sterven om via deze weg nieuw leven voort te brengen. Denk ook aan Ruth die in Bethlehem (=broodhuis!) op het veld van Boaz kwam om korenaren (> shiboleth) te lezen. Dat was bij het begin van de gersteoogst, dezelfde tijd van het jaar waarin Israël ook via de Jordaan in het beloofde land arriveerde (Joz.4). Waarbij het officiële begin van de gersteoogst “de dag van de eerstelingschoof” is, “daags na de sabbat” (Lev.23). Het is de dag dat Jezus Christus werd opgewekt uit de doden. Inderdaad, als de Eersteling! Kortom: ‘shiboleth’ verwijst naar de Korenaar, Jezus Christus die de dood overwon en teniet doet!

siboleth

Het woord ‘siboleth’ begint niet met de letter ‘shien’ (sh) maar met de letter ‘samech’ (s). Een subtiel uitspraakverschil. Het woord komt nog slechts één keer voor in de Bijbel en wel in Exodus 6:6. Het betekent ‘lasten’ en in de context van Exodus 6 gaat het over de “lasten van Egypte”. Over de dwangarbeid waaronder de Israëlieten zuchtten. In Exodus 5 lezen we dat Farao zojuist de last had verzwaard doordat de Israëlieten niet alleen tichelstenen moesten bakken maar nu ook zelf zorg moesten dragen voor de stro in de stenen. Zonder dat de productie mocht verminderen. Terwijl ‘korenaar’ (shiboleth) verwijst naar het Evangelie van de overwinning op de dood, verwijzen de ‘lasten’ (siboleth) naar de werken van de mens. Naar religie waarin de mens gebonden (slavernij) en belast wordt. Stro symboliseert deze lasten treffend. Stro is het restproduct na het dorsen, waarin de korenaar ontbreekt. De korenaar staat voor leven, stro daarentegen voor dood.

Evangelie of religie?

Om de Jordaan over te steken moet men het password kennen. Namelijk de Korenaar (shiboleth)! Velen kunnen dat niet onderscheiden van de ‘Lasten’ van godsdienst (siboleth). Maar het verschil is er één van Leven en dood! Iedere boodschap waarin de mens aan lasten wordt onderworpen of waar voorwaarden worden gesteld, is geen Evangelie. Wie het Evangelie niet kent, hoort dat verschil niet en kan het ook niet uitspreken. Van Israël lezen we dat ze de wet niet hebben verstaan omdat men niet uitging van geloof (shiboleth) maar van werken (siboleth; Rom.9:32). Dat is fataal!  Niet de Lasten van godsdienst maar de prediking van de Korenaar, de Opgewekte uit de doden, de Eersteling verschaft doorgang tot het Beloofde Land!

Delen: